Dit is waarom je vandaag nog wilt starten met pré-teaching!
Mijn naam is Celine Ambachtsheer en inmiddels sta ik zeven jaar voor de klas. Tijdens lesbezoeken kreeg ik regelmatig te horen dat ik heel consequent ben, dat kinderen weten wat er van hen verwacht wordt en dat mijn uitleg krachtig is. Zes jaar lang liep ik rond met de overtuiging dat mijn rekenlessen stevig in elkaar zaten: ik haalde voorkennis op, benoemde het lesdoel, gaf heldere instructies, begeleidde de zelfstandige verwerking en sloot af met een reflectie. Ik keek altijd uit naar de groepsbesprekingen, omdat ik wist dat ik goede resultaten ging halen. Maar na een aantal jaar vroeg ik mezelf steeds vaker af... Is dit dan waar het echt om draait? Goede resultaten halen?
Terwijl sommige kinderen in mijn klas moeiteloos meededen tijdens mijn rekenlessen, zag ik anderen worstelen met de stof. De leerlingen die de lesstof goed begrepen, staken enthousiast hun hand op, gaven snel en zonder aarzeling antwoord en gingen met gemak aan de slag met de opdrachten. Ze werkten zelfstandig en met vertrouwen, en hun gezichten straalden voldoening uit wanneer ze een som correct hadden opgelost. Soms hielpen ze zelfs spontaan een klasgenoot.
Maar tegelijkertijd zag ik ook een andere groep leerlingen. Zij luisterden aandachtig en wilden graag meedoen, maar ik merkte dat hun deelname beperkter was. Hun hand bleef vaker omlaag, hun ogen zochten twijfelend naar houvast in hun schrift, en soms keken ze zelfs hulpeloos om zich heen. Ondanks hun inzet en doorzettingsvermogen leek het alsof ze achter de feiten aanliepen. Toen ik echt goed keek, zag ik niet alleen stille aarzeling, maar ook ontmoediging in hun blikken. De motivatie was er, maar het vertrouwen om actief deel te nemen ontbrak.
Dit moest anders!
Ik wilde een manier vinden om juist deze kinderen te ondersteunen, zodat ook zij met zelfvertrouwen en plezier mee konden doen aan de les. Een aantal maanden geleden kreeg ik het boek EDI 2.0 geadviseerd. EDI staat voor het Expliciete Directe Instructiemodel. Terwijl ik las over effectieve instructie, viel mijn oog op een methode die direct mijn aandacht trok: pré-teaching.
Pré-teaching is een aanpak waarbij bepaalde leerlingen voorafgaand aan de klassikale instructie al kennismaken met de leerstof. Vooral leerlingen die moeite hebben met rekenen of minder zelfvertrouwen hebben in hun rekenvaardigheden, kunnen hier baat bij hebben.
Mijn eerste stappen met pré-teaching
Ik besloot pré-teaching te implementeren in mijn rekenlessen. Vanuit de vorige les wist ik welke leerlingen nog behoefte hadden aan extra hulp. Ik plande vooraf wie extra instructie kon gebruiken bij het lesdoel van vandaag. Iedere rekenles start mijn klas met tien minuten automatiseren van sommen. Dit geeft mij de ruimte om in diezelfde tien minuten het (nieuwe) rekendoel te onderwijzen aan een kleine groep leerlingen.
Binnen zowel de pré-teaching als de reguliere instructie doorloop ik de fasen van het EDI-model: de ‘ik, wij, jullie, jij’-aanpak. Dit betekent dat we de leerstof stapsgewijs opbouwen, van begeleid naar zelfstandig werken.
Lesdoel onderwijzen: Ik kan de wijzers van de klok op kwartieren zetten. (Een kwartier is 15 minuten) Wat kan jij aan het eind van de les?
Ik-fase: Ik modelleer hoe ik de wijzers op kwart over, half, kwart voor en het hele uur zet. Terwijl ik dit doe, denk ik hardop: "Voor kwart over zet ik de grote wijzer op de 3. Wat gebeurt er met de kleine wijzer? Die staat iets verder dan het vorige hele uur." Ik stel mezelf vragen en beantwoord ze ook zelf, zodat de kinderen mijn denkproces horen.
Wij-fase: Samen met de leerlingen oefenen we een soortgelijke opdracht. "Laten we samen de klok op kwart voor 5 zetten. Waar moet de grote wijzer? En wat doet de kleine wijzer?" We tekenen de klok of gebruiken een fysieke klok om de tijd te visualiseren. De leerlingen werken mee op hun wisbordjes.
Jullie-fase: Wederom geef ik een opdracht: zet de wijzer van de klok op kwart voor 7. De leerlingen oefenen in tweetallen. Tom zet de klok op een aangegeven tijd en legt uit wat hij doet, terwijl Jerry luistert en controleert. Vervolgens wisselen ze van rol. Ik loop rond om te observeren en indien nodig bij te sturen. Bij mij in de klas heten de linkerzittende kinderen 'Tom' en de rechterzittende kinderen 'Jerry'. Zo stimuleer ik gelijke deelname. (busopstelling)
Jij-fase: De leerlingen lossen zelfstandig een klokopdracht op.
Bovenstaande pré-teaching duurt ongeveer 10 minuten. Hier na start de klassikale instructie. Tijdens de klassikale instructie hanteer ik dezelfde opbouw, waarbij de leerlingen die meededen aan de pré-teaching hun klokje als ondersteunend materiaal meenemen naar hun plek.
De impact van pré-teaching op mijn klas
Toen ik eenmaal structureel pré-teaching toepaste, zag ik al snel een groot verschil. De leerlingen die de extra uitleg hadden gekregen, zaten zelfverzekerd op hun stoel. Waar ze eerder stilletjes afwachtten of onzeker naar hun schrift keken, zaten ze nu op het puntje van hun stoel. Ze staken vaker hun hand op en namen actief deel aan de les. Ik zag blikken van herkenning en trots wanneer ze een vraag goed konden beantwoorden.
Wat me misschien nog wel het meest raakte, was hoe deze verandering doorwerkte in de hele klas. De interactie veranderde: er werd meer samengewerkt, meer overlegd en meer durf getoond. De hele klas werd actiever en betrokken. Omdat leerlingen met pré-teaching een voorsprong hadden, konden ze soms zelfs een klasgenoot helpen, wat hun zelfvertrouwen nog verder vergrootte.
Een verschuiving in mijn blik op onderwijs
Langzaam verschoof mijn definitie van succes. Mijn waardevolle eyeopener was niet langer alleen gebaseerd op cijfers, maar op iets veel fundamentelers: hoe zitten de kinderen erbij in de les? Voelen ze zich zeker genoeg om mee te doen? Durven ze hun hand op te steken? Zitten ze actief en betrokken in de les, of zie ik juist twijfel en terughoudendheid?
Dit besef veranderde mijn aanpak volledig. Ik wilde niet alleen werken aan goede resultaten, maar vooral aan een leeromgeving waarin alle kinderen zich gezien, gehoord en gesteund voelden. Waarin ze het vertrouwen kregen om actief deel te nemen en waarin niet alleen succes werd gevierd, maar ook het proces ernaartoe. Dit was de echte winst die ik wilde behalen.
Wil jij ook starten met pré-teaching?
Door het toepassen van pré-teaching en het EDI-model heb ik een vaste lesopbouw gecreëerd die zorgt voor structuur en voorspelbaarheid in mijn rekenlessen. Dit heeft niet alleen voordelen voor de leerlingen, maar ook voor mij als leerkracht. Het helpt leerlingen om geleidelijk vertrouwen op te bouwen in de lesstof en zorgt ervoor dat ze goed voorbereid zijn op de zelfstandige verwerking. Dit geeft hen een voorsprong, waardoor ze zekerder en actiever in de les zitten. Daarnaast heb ik zelf ook meer rust en grip op mijn lesaanpak. Omdat de pré-teaching ervoor zorgt dat sommige leerlingen al een voorsprong hebben, ontstaat er meer ruimte tijdens de zelfstandige verwerking. Hierdoor kan ik me niet alleen richten op de leerlingen die extra begeleiding nodig hebben, maar heb ik ook tijd om kinderen die extra uitdaging nodig hebben beter te bedienen.
Wil je zelf ervaren hoe pré-teaching jouw les kan versterken? Om je op weg te helpen, heb ik een voorbeeld lesopbouw bij rekenen uitgewerkt die je als leidraad kunt gebruiken.
